Traditioneel is thee afkomstig uit China, hier begon de theecultuur al eeuwen geleden. In de loop van de tijd verspreidde deze cultuur zich langzaam over heel Azië. De thee volgden de zeelui overal waar ze heen gingen. De komst van Europeanen zorgde ervoor dat de populariteit van thee verder verspreidt werd. Het is op dit moment het een na populairste drankje op de hele wereld.
Maar nergens in de wereld werd thee zo geliefd als in een land aan de overkant van de Gele Zee. Hier werd het drankje omarmt en werd thee drinken zelfs een ceremonie. Deze ceremonie is tot op heden in stand gebleven. Thee is zo belangrijk in Japan, dat het als onderdeel van de cultuur wordt gezien.
Oorsprong en geschiedenis van Japanse thee
De monnik Saisho wordt genoemd als de man die de eerste theebladeren uit China meebracht naar Japan. Maar de ware Japanse thee cultuur startte pas toen de monnik Eisai (1141-1215) theezaden meebracht naar Japan van een pelgrimstocht naar China. Op het eiland Kyushu stonden een aantal kloosters, daar plantte hij de eerste zaden. Dit was de eerste stap op weg naar de Japanse thee teelt.
De thee werd in deze tijd vooral gebruikt als geneesmiddel. Daarvoor gebruikten de Japanse monniken dezelfde bereidingswijzen als de Chinezen. De theebladeren werden gemaald voordat er heet water overheen gegoten werd. Dit werd gedaan tijdens een soort Zen-meditatie ceremonie. De Zen-levensstijl van Eisai heeft bijgedragen aan hoe de hedendaagse theeceremonie nog steeds beleefd wordt.
Later verspreidde de Japanse thee zich over het land. De theeplant werd geplant op Honshu, dit ligt vlakbij Kyoto. Hier werd de plant gecultiveerd door monniken. Deze gebruikten thee ook als meditatie middel. Langzaam verspreidde deze routine zich onder intellectuelen en hoog gewaardeerde Japanners, zoals de beroemde Samurai.
De theeplanten werden in de 16de eeuw in de schaduw gezet door middel van luifels. Dit proces staat aan de oorsprong van de Matcha en Gyokuro thee van tegenwoordig. Ook al werd thee verbouwd in Japan, er werd ook nog steeds veel handel gedreven in thee met China. Chinese handelaren en monniken namen veel losse theebladeren mee naar Japan. Maar in de periode 1641-1853 isoleerde de Japanners zich van China. Elk contact tussen Japanners en de buitenwereld werd verboden. Dit gold ook voor de regio’s waar de Chinese thee vandaan kwam.
De Japanners werden hierdoor gedwongen om zelf aan de slag te gaan met het verder uitbreiden van de theeproductie. Men moest het doen met Japanse theesoorten. Dit zorgde voor een enorme ontwikkeling in telen, maar ook in bereiding van de thee. De beroemde Japanse thee als Matcha werd hierdoor steeds meer gedronken. De cultuur van het drinken werd verder ontwikkeld.
Soen Nagatani was de eerste die de stoommethode van groene theebladeren ontwikkelde. Dit zorgt ervoor dat de bladeren frisser blijven. Hij deed dit al in 1738, heden ten dage wordt deze techniek nog steeds toegepast.
Thee is tegenwoordig nog steeds heel belangrijk in de Japanse cultuur. Men drinkt verschillende soorten thee op verschillende momenten van de dag. In een restaurant drinkt men Bancha of Kukicha. In een formele setting kiest men voor Sencha of Gyokuro. Voor de echte Japanse thee ceremonie wordt Matcha thee gebruikt.
De gezondheidsvoordelen van Japanse thee
In Japan wordt vooral groene thee gedronken. Groene thee wordt geroemd vanwege de rijkheid aan antioxidanten. Antioxidanten hebben een ontgiftende werking. Op natuurlijke wijze worden zo meerdere gifstoffen uit het lichaam verwijderd. Matcha thee en andere groene Japanse theesoorten zijn rijk aan chlorofyl. Dit wordt veroorzaakt door het luifel principe uit de 16de eeuw. Het afschermen zorgt ervoor dat er meer chlorofyl en aminozuur in de theebladeren gevormd wordt.
Chlorofyl (bladgroen) werkt mee aan de ontgiftende werking. Het beschermt tegen het ontstaan van ontstekingen in het lichaam. Ook is gebleken uit meerdere onderzoeken dat het kan helpen tegen het ontstaan van kanker. Dat niet alleen groene Japanse thee heeft meerdere gezondheidsvoordelen zoals:
- Verlagen van cholesterol
- Verlagen van bloedsuikerspiegel
- Bescherming van het immuunsysteem
- Stimuleert het metabolisme
- Draagt bij aan voorkomen van welvaartsziekten als kanker, diabetes en hart- en vaatziekten
- Maakt je energieker en tegelijk geconcentreerder
- Werkt kalmerend, stress verlagend en verbetert je stemming
De Japanse thee ceremonie
Japanners drinken thee op elk moment van de dag, daarbij drinken ze meerdere soorten thee. Voor de Japanse theeceremonie wordt uitsluitend Matcha thee gebruikt. Deze ceremonie wordt nog steeds gezien als de belangrijkste manier om thee te drinken. Men neemt het heel serieus. De ceremonie heeft ook een naam, het wordt Chanoyu of Chado genoemd. Chado heeft als betekenis ‘de weg’ , of het pad.
Bij deze ceremonie gaat het niet alleen om het drinken van de thee. Het gaat om het hele proces. De bedoeling is om mindful en Zen te zijn tijdens de gehele ceremonie. Wees je bewust van de schoonheid van het moment en het ritueel. Elk gebaar en beweging van degene die de thee serveert is onderdeel van het bewuste proces.
Het is het doel van de Japanse theeceremonie dat er een bepaalde relaxte sfeer ontstaat waarin thee drinken een soort communicatie is. Het drinken van de thee zorgt voor een stil moment waarin nagedacht wordt over belangrijkere dingen in het leven dan small talk tussen gastheer/gastvrouw en gast.
Wabi-Sabi is een belangrijk concept tijdens Japanse theeceremonies. Vrij vertaald betekent dit zoiets als: “ De schoonheid zien van dingen in al hun eenvoud en natuurlijke vergankelijkheid”.
De Japanse thee die wordt gebruikt bij traditionele theeceremonies is Matcha thee. Dit wordt gemaakt van theebladeren van de hoogste kwaliteit. Deze bladeren worden gedroogd en vermalen waardoor je een soort poeder krijgt. Om Matcha thee te zetten kook je water en laat je het even afkoelen. Daarna schep je 1 a 2 lepels Matcha thee in een kom. Dit poeder maal je zacht fijn zodat het later beter oplost en schuimt. Hierna voeg je het water toe. Het is de bedoeling dat je de thee opklopt totdat er een lichte en fijne schuimlaag op de thee komt.
Ook Sencha is in Japan een populaire theesoort. De kans is groot dat je Sencha thee krijgt als je bij iemand in Japan op bezoek gaat. De thee is een verfrissende, wat licht zoete thee met een heerlijke bloemengeur. Je kunt deze thee warm of koud drinken. In Nederland kun je Sencha thee kopen als losse blaadjes maar ook in theezakjes. Je bereidt het zoals je reguliere thee zet.
Japanse thee in het kort samengevat
In de hele wereld wordt veel thee gedronken, maar nergens in de wereld is thee zo verbonden met de cultuur als in Japan. De Japanners hebben van thee drinken een ceremonie gemaakt. Behalve voor de smaak en de gezondheid, betekent thee drinken voor Japanners een moment van berusting en bezinning.
In Japan wordt vooral groene thee gedronken, waarbij Matcha en Sencha de populairste theesoorten zijn.
Je voelt echt dat de wonderen van thee bekender worden. Superleuk om te zien dat mensen de geheimen van de thee leren ontdekken, mét respect voor de originele theeceremonie!